Sinds 12 december 2020 kan elke erkende spooroperator voor het eerst in de geschiedenis rijpaden aanvragen om reizigers te vervoeren op het Belgische spoornetwerk. Dat is een gevolg van het vierde Europese spoorwegpakket, dat onder meer voorziet in de liberalisering van het binnenlandse reizigersvervoer per spoor.
Daardoor wordt de rol van de Dienst Regulering van het Spoorwegvervoer en van de Exploitatie van de Luchthaven Brussel-Nationaal (kortweg: de spoorregulator) belangrijker. Er rijden in de toekomst mogelijk meer actieve spelers over het spoor waardoor de kans op operationele problemen of conflicten die door de spoorregulator zullen moeten worden beslecht, toeneemt. Ook kan de spoorregulator door een spooroperator, de infrastructuurbeheerder of de Belgische staat verzocht worden om een EET (Economic equilibrium test) toe te passen.
Volgens experts beschikt de Belgische spoorregulator over onvoldoende middelen om zijn functie naar behoren te kunnen uitoefenen. De Europese Raad (Aanbeveling van de Raad over het nationale hervormingsprogramma 2019 van België en met een advies van de Raad over het stabiliteitsprogramma 2019 van België) en de Europese Commissie (in het landverslag 2020 voor België) sturen al sinds geruime tijd aan op een versterking van de spoorregulator. De hervorming van de spoorregulator zou volgens de Europese instellingen overigens ook een plaats moeten krijgen in het Belgische Plan voor Herstel en Veerkracht.
Ook de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven dringt aan op die versterking. In zijn advies ‘Een performante spoorregulator’ uit 2018 somt hij op welke stappen daartoe volgens hem nodig zijn. Gegeven de context is dat advies actueler dan ooit. Daarom werd het advies nogmaals overgemaakt aan de bevoegde federale regeringsleden.